Bel fıtığı omur denen kemiklerin arasındaki disklerin hasar görmesi ile oluşan bir rahatsızlıktır.

Bel fıtığı; omurlar arasında bulunan içi sıvı dolu disklerin, içindeki sıvı miktarının azalmasıyla yapısal ve şekilsel olarak bozulmaları ve omur kemiklerinin arasına sıkışmasıdır. Basit tanımıyla disk kayması olarak da bilinir.

Bel bölgesinde 5 tane omur vardır. Omurilik ile kuyruk sokumu denen bölge arasında bulunan bu omurların arasında ise içinde jelimsi bir sıvı bulunan silikonumsu kıkırdak yapılar vardır ve bunlara disk denir. Diskler omurlar arasında tampon görevi görürler. Disklerin görevi omurların üst üste binmesini ve birbirine sürtmesini engellemektir. Aynı zamanda da bel bölgesine olan baskıyı kemiğe, kasa ve kıkırdağa eşit olarak dağıtmaktır.

Bel bölgesinde bulunan bu 5 omurdan attaki iki omur ve aralarındaki 2 disk genel olarak çok daha fazla ağırlığa maruz kalır. Baskı artınca disklerin içindeki sıvı baskıdan dolayı dışa çıkmaya başlar. İçindeki sıvı azalınca diskin yapısı bozulur, genişler ve yassı hale gelir.

BEL FITIĞI BELİRTİLERİ

• En yaygın görülen belirti bel ağrısıdır, ancak her bel ağrısı fıtıktan kaynaklanmayabilir. Bel ağrısı bacak ağrısını da tetikliyorsa büyük ihtimal disklerde bir kayma olabilir ve doktora görünmesi gerekir.
• Disk kaymışsa ve sinirlere denk gelmişse, vücudun sinirlerin uzandığı ve geçtiği bölgelerinde uyuşma ve güçsüzlük hissedilebilir.
• Bacakların birinde ya da her ikisinde güçsüzlük hissedilir. Uyuşma, hissizlik ve karıncalanma olabilir. Bacaklarda refleks kaybı da görülebilir.
• Yürürken, otururken ve uzanırken zorlanmalar olabilir.
• Bel Fıtığının ilerlemesi durumunda iktidarsızlık görülebilir.
• Yine fıtığın ilerlediği durumlarda idrar ve nadiren de olsa büyük tuvaleti tutamama problemleri yaşanabilir.

BEL FITIĞININ NEDENLERİ

Bel fıtığı genellikle yaşlanmaya bağlı olarak ortaya çıkan bir hastalıktır. Zaman içerisinde disk sıvısının azalması yaşlı kişilerde bel fıtığına yol açabilir. Ancak yaşlanma dışında başka faktörler de bel fıtığı oluşumunu tetikleyebilir.

• Obezite: Eğer kişinin fazla kilo problemi var ise, bel omurlarına daha çok yük biner. Daha fazla yük binen omurlar arasındaki diskler normale göre daha hızlı bir şekilde genişler.
• Hareketsizlik: Hareketsiz kişilerin kasları yeterince güçlü değildir. Normalde vücudun yükü sırt, bel, karın kasları ve omurga tarafından paylaşıldığı için kasları yeterince güçlü olmayan kişilerde yük doğrudan omurgaya kalmaktadır. Bu şekilde disklere olması gerektiğinden daha fazla yük biner. Sürekli oturan, ya da sürekli ayakta duran kişiler de tekdüze hareket sebebiyle bel fıtığına yakalanabilirler.
• Sigara ve Alkol kullanımı: Alkol kandaki oksijen miktarını azaltır, sigara ise hücrelere yeterli miktarda oksijenin taşınmasını engeller. Diskte oluşan bozulmaları arttıran ve iyileşme sürecini azaltan faktörlerdir.
• Ağır kaldırma: Özellikle ağırlık kaldırılan ve ağır fiziksel aktivite düzeyi gerektiren işleri yapan kişilerde, bele fazladan yük binmesi sebebiyle bel fıtığı görülme riski oldukça yüksektir.
• Sürekli araç kullanmak: Omura yük bindikçe disklerdeki sıvı dışarı çıkar. Sürekli araç kullanarak titreşime maruz kalan kişilerde sıvı daha çabuk boşalır.
• Ani ve ters hareketler yapmak: Beli zorlayacak ölçüde ani ve ters hareketler bel fıtığını tetikleyebilir. Bir anda eğilmek, bacaklardan güç almadan ağırlık kaldırmak, ağır nesneleri itmek dik kaymasına sebep olabilir, mevcutta disklerde bozulma başlamışsa fıtık oluşma süreci hızlanabilir.

BEL FITIĞINDAN KORUNMA YOLLARI

• Boyun, bel, sırt ve bacak kaslarını güçlendirici egzersizler yapılmalıdır. Bu sayede kaslar güçlenir ve omurgaya binen yük azaltılır.
• Sigara içmek bel ağrısına yatkınlık sağlayan önemli bir faktördür ve hemen bırakılmalıdır.
• Kilo olması gerekenin çok üzerinde ise ideal kiloya en kısa sürede inilmelidir. Bu sayede omurgaya binen yük azaltılmış olur.

BEL FITIĞI TEŞHİSİ NASIL KONULUR?

Günümüzdeki modern tanı yöntemlerinden olan Manyetik Rezonans(MR) ile bel fıtığı teşhisi kolaylıkla konulmakta ve derecesi belirlenebilmektedir. EMG (Sinir ölçüm testi) de bazı olgularda gerekmektedir. Ancak Bel fıtığının teşhisinde altın standart; klinik muayene ve hekimin gözlemleme tecrübesidir.

BEL FITIĞI TEDAVİSİ 

Bel fıtığı başlangıç dönemindeyse hastaya kas gevşetici ilaçlar, yatak istirahati verilir.

Kaçınması gereken hareketler belirtilir ve genel olarak yaşam şeklinde bazı düzenlemelere gitmesi söylenir. Hasta başlangıç safhasında söylenenlere uymaz ise yada uyduğu halde ağrılar devam ediyorsa yine cerrahi müdahale olmadan çözüm aranır. Bu aşamada uzman denetiminde fizik tedavi yöntemine başvurulur.

BEL FITIĞI AMELİYATI

• Bel fıtığı ileri aşamaya gelmiş ve hasta idrarını tutamaz hale geldiyse;
• Hasta ayakta duramayacak durumdaysa;
• Fizik tedaviye rağmen hastanın dayanılmaz bel fıtığı ağrıları varsa,
• Hastada uyuşma, güç kaybı, bacak adalelerinde incelme varsa;
• Hastada nörolojik bulgulara rastlandıysa bel fıtığı ameliyatı kaçınılmaz hale gelmiştir.

EVDE BEL FITIĞI TEDAVİSİ

• Rahatlayın: Dinlenmek için rahat bir pozisyon bulun. Başınızın ve dizlerinizin altına küçük birer yastık koyarak yerde ya da yarı sert bir yatakta yatmayı tercih edebilirsiniz. Veya dizleriniz arasına bir yastık alarak yan yatabilirsiniz. Aynı pozisyonda çok uzun süre kalmayın.
• Yürüyün: Her 2-3 saatte bir düz bir yüzeyde (eğim, yükseklik ya da merdivenler olmadan) 10-20 dakikalık kısa yürüyüşler yapın. Eğer ağrı hissederseniz (özellikle bacak ağrısı) yürüyüşü bırakın.
• Gerekirse ağrı kesici kullanın: Bu ilaçlar, ağrı şiddetlenene kadar beklemeden alındığında genellikle daha faydalı olurlar.
• Isı veya buz kullanmayı deneyin: Isı ya da buzun yardımcı olacağına dair güçlü bir kanıt bulunmamakla birlikte, size yardımcı olup olmadığını görmek için deneyebilirsiniz. Ayrıca, ısı ile soğuk arasında geçiş yapmayı denemek de bazen faydalı olmaktadır.
• Egzersiz yapın: Sırtınızı güçlendirmek ve her zamanki aktivite seviyenize dönmenize yardımcı olmak için doktorunuz veya fizyoterapistiniz tarafından önerilen şekilde aktif olun ve egzersiz yapın. Esneme egzersizleri, sırtınızı korumak için vücudunuzdaki kasları güçlendirmenize yardımcı olabilir.